پایگاه صنعت پژوهان جهان – کسب و کار به مجموعه فعالیتهایی اطلاق میشود که هدف آن تولید کالاها و خدمات و ارائه آنها به بازار برای کسب سود است. با توجه به گستردگی و تنوع این فعالیتها، انواع مختلفی از کسب و کارها وجود دارند که بر اساس معیارهای مختلف طبقهبندی میشوند. در این متن، به بررسی انواع کسب و کارها پرداخته و مهمترین ویژگیها و نمونههای هر نوع، معرفی خواهد شد.
۱. طبقهبندی بر اساس نوع هدف
کسب و کارها را میتوان بر اساس هدف آنها به دو دسته کلی تقسیم کرد:
کسب و کارهای تجاری: این نوع کسب و کارها بهدنبال ایجاد سود از طریق فروش کالاها و خدمات به مشتریان هستند. هدف اصلی آنها تأمین نیازهای بازار و کسب درآمد است. نمونههایی از کسب و کارهای تجاری شامل فروشگاههای خردهفروشی، شرکتهای تولیدی و خدمات مشاورهای هستند (Kotler & Keller, 2016).
کسب و کارهای اجتماعی: این نوع کسب و کارها علاوهبر درآمدزایی، بهدنبال حل مسائل اجتماعی و بهبود شرایط اجتماعی و محیطی نیز هستند. هدف آنها ایجاد تأثیر مثبت بر جامعه است. مثالهایی از کسب و کارهای اجتماعی شامل سازمانهای غیرانتفاعی و شرکتهای اجتماعی هستند که به بهبود زندگی اقشار کمدرآمد میپردازند (Dees, 1998).
۲. طبقهبندی بر اساس نوع فعالیت
کسب و کارها بر اساس نوع فعالیت آنها نیز به دستههای زیر تقسیم میشوند:
کسب و کارهای تولیدی: این نوع کسب و کارها به تولید کالاهای فیزیکی میپردازند. فرآیند تولید شامل تبدیل مواد اولیه به محصولات نهایی است. مثالهایی از کسب و کارهای تولیدی شامل کارخانههای تولیدی و کارگاههای صنعتی هستند (Drucker, 2007).
کسب و کارهای خدماتی: در این نوع کسب و کارها، خدمات به مشتریان ارائه میشود بهجای کالاهای فیزیکی. این خدمات میتواند شامل مشاوره، آموزش، تعمیرات و خدمات مالی باشد. کسب و کارهای خدماتی یکی از بخشهای مهم اقتصاد مدرن هستند (Kotler et al., 2015).
کسب و کارهای خردهفروشی: این نوع کسب و کارها به فروش کالاها و خدمات به مصرفکنندگان نهایی میپردازند. فروشگاههای زنجیرهای، فروشگاههای آنلاین، و سوپرمارکتها نمونههایی از کسب و کارهای خردهفروشی هستند (Alden et al., 2013).
۳. طبقهبندی بر اساس نوع مالکیت
کسب و کارها همچنین بر اساس نوع مالکیت به دستههای زیر تقسیم میشوند:
کسب و کارهای فردی: این نوع کسب و کارها تحت مالکیت یک فرد اداره میشوند. این نوع کسب و کارها معمولاً کوچک و محلی هستند و برای راهاندازی نیاز به سرمایه کمتری دارند. مثالهایی از این نوع کسب و کارها شامل فروشگاههای کوچک و خدمات مستقل هستند (Burns, 2016).
شرکتهای با مسئولیت محدود (LLC): این نوع کسب و کارها تجربی از همکاری چندین فرد است که منافع مالی را تقسیم میکنند. در این نوع کسب و کارها، مسئولیت مالی صاحبان محدود به میزان سرمایهگذاری آنها است (Khan, 2016).
شرکتهای سهامی: این نوع کسب و کارها بهوسیله جمعکردن سرمایه از سهامداران تأسیس میشوند و معمولاً بزرگتر هستند. شرکتهای سهامی میتوانند خصوصی یا عمومی باشند و از طریق بورس اوراق بهادار سرمایه جذب کنند (Jensen & Meckling, 1976).
۴. طبقهبندی بر اساس مقیاس
کسب و کارها همچنین بر اساس مقیاس آنها به دستههای زیر تقسیم میشوند:
کسب و کارهای کوچک: این کسب و کارها معمولاً با تعداد محدودی از کارکنان و سرمایه کمتری به فعالیت میپردازند و تأثیر قابل توجهی بر اقتصاد محلی دارند. کسب و کارهای کوچک نقش کلیدی در ایجاد اشتغال ایفا میکنند (Acs & Audretsch, 2005).
کسب و کارهای بزرگ: این کسب و کارها دارای منابع مالی و انسانی بیشتری هستند و معمولاً به بازارهای داخلی و بینالمللی دسترسی دارند. شرکتهای چندملیتی و بزرگترین برندهای دنیا در این دسته قرار میگیرند (Porter, 1985).
۵. کسب و کارهای اینترنتی
با پیشرفت فناوری اطلاعات و اینترنت، نوع جدیدی از کسب و کارها بهنام کسب و کارهای اینترنتی یا E-business ظهور کرده است. این نوع کسب و کارها تمام فعالیتهای تجاری را از طریق اینترنت انجام میدهند. مثالهایی از این نوع کسب و کارها شامل فروشگاههای آنلاین، پلتفرمهای خدماتی و بازارچههای دیجیتال هستند (Laudon & Traver, 2021).
جمعبندی و نتیجهگیری
انواع کسب و کارها با توجه به هدف، نوع فعالیت، نوع مالکیت و مقیاس آنها متنوع هستند. شناخت این انواع و ویژگیهای مربوط به هر کدام از آنها میتواند به کارآفرینان و مدیران در انتخاب استراتژیهای مناسب و هدایت کسب و کارهای خود کمک کند. در نهایت، کسب و کارها نقش مهمی در توسعه اقتصادی و اجتماعی ایفا میکنند و به تقسیم منابع و خدمات به جوامع کمک میکنند.
تنظیم: علیرضا محمودی فرد – سردبیر رسانه کلام قلم و صاحب امتیاز رسانه اقتصاد دیجیتال و هوش مصنوعی
