پایگاه صنعت پژوهان جهان – عرضه اولیه (IPO) یکی از مراحل مهم در فرآیند توسعه بازارهای مالی است که به شرکت‌ها امکان می‌دهد تا از طریق فروش سهام به عموم سرمایه‌گذاران، منابع مالی جدیدی جذب کنند. در بورس ایران نیز عرضه اولیه به‌عنوان یک روش اصلی تأمین مالی و گسترش دامنه سرمایه‌گذاری شناخته می‌شود.
۱. تعریف و اهمیت عرضه اولیه
عرضه اولیه به فرآیند فروش سهام شرکت به عموم مردم برای اولین بار اشاره دارد. این فرآیند نه تنها به تأمین مالی شرکت کمک می‌کند، بلکه نشان‌دهنده یک فرصت سرمایه‌گذاری نیز برای سرمایه‌گذاران است. عرضه اولیه می‌تواند منجر به افزایش نقدشوندگی و توانایی شرکت برای جذب سرمایه‌گذاران جدید شود (Healy & Palepu, 2001).
۲. مراحل عرضه اولیه
عرضه اولیه در بورس ایران معمولاً شامل مراحل زیر است:
ارزیابی و برنامه‌ریزی: در این مرحله، شرکت با همکاری مشاوران مالی به ارزیابی وضعیت مالی و عملیاتی خود می‌پردازد و تصمیم می‌گیرد که آیا عرضه اولیه مناسب است یا خیر.
آماده‌سازی مدارک: شرکت باید مدارک لازم را شامل گزارش‌های مالی، اطلاعات حقوقی و مستندات مرتبط با سهام تهیه کند.
تایید سازمان بورس: عرضه اولیه باید از سوی سازمان بورس و اوراق بهادار تأیید شود. این مرحله شامل بررسی جنبه‌های قانونی و مالی شرکت است.
پیشنهاد سهام: در این مرحله، قیمت سهام و حجم عرضه تعیین شده و به سرمایه‌گذاران اعلام می‌شود.
معاملات و تسویه: پس از تایید عرضه، معاملات انجام شده و تسویه مالی صورت می‌گیرد.
۳. نکات مهم در عرضه اولیه
در عرضه اولیه در بورس ایران، نکات زیر از اهمیت بالایی برخوردارند:
شفافیت اطلاعات: ارائه اطلاعات دقیق و شفاف در مورد وضعیت مالی و عملیاتی شرکت، اساسی‌ترین نکته برای جذب سرمایه‌گذاران است. شفافیت بالا می‌تواند اعتماد سرمایه‌گذاران را جلب کند (Ljungqvist, 2007).
تعیین قیمت مناسب: قیمت سهام در عرضه اولیه باید به‌گونه‌ای تعیین شود که هم به منافع شرکت و هم به علاقمندی سرمایه‌گذاران توجه شود. اگر قیمت تعیین‌شده بیش از حد بالا باشد، ممکن است فروش کمتری داشته باشد و برعکس (Ritter, 1991).
انتخاب زمان مناسب: زمان عرضه اولیه باید به دقت انتخاب شود. عرضه در زمان‌های مناسب اقتصادی و اقبال عمومی می‌تواند تأثیر زیادی بر موفقیت عرضه اولیه داشته باشد.
استراتژی تبلیغاتی: استراتژی مناسب برای تبلیغ عرضه اولیه نقش مؤثری در جذب سرمایه‌گذاران دارد. استفاده از روش‌های مختلف ارتباطی و تبلیغاتی می‌تواند به جلب توجه و افزایش آگاهی سرمایه‌گذاران کمک کند.
۴. چالش‌ها و موانع عرضه اولیه
چند چالش و مانع مهم در عرضه اولیه وجود دارد:
عدم آگاهی سرمایه‌گذاران: نبود آگاهی کافی درباره روند عرضه اولیه و مزایای آن ممکن است مانع از مشارکت سرمایه‌گذاران شود.
بی‌اعتمادی به بازار: محدودیت‌های اقتصادی و شرایط نامساعد بازار ممکن است منجر به بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران به عرضه‌های اولیه شود.
ترس از سیری بازار: گاه سرمایه‌گذاران به‌طور طبیعی از شرایطی که انتظار می‌رود قیمت کاهش یابد، دوری می‌کنند، که می‌تواند بر میزان مشارکت تأثیر بگذارد.
۵. نتیجه‌گیری
عرضه اولیه در بورس ایران به‌عنوان یکی از ابزارهای اصلی تأمین مالی و جذب سرمایه‌گذاری شناخته می‌شود. برای موفقیت در این فرآیند، شرکت‌ها باید به شفافیت اطلاعات، تعیین قیمت مناسب و انتخاب زمان و استراتژی اهیمت دهند. با درک و مدیریت چالش‌ها، عرضه‌های اولیه می‌توانند برای شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران سودمند باشند.
تنظیم: علیرضا محمودی فرد – مشاور رئیس هیئت مدیره موسسه پیشرو بین‌الملل پردیس در امور همکاری‌های علمی و بین‌المللی
