پایگاه صنعت پژوهان جهان – تحلیل تکنیکال یکی از رویکردهای محبوب در تحلیل بازارهای مالی است که بر اساس داده‌های تاریخی قیمت و حجم معاملات به پیش‌بینی حرکت‌های آینده قیمت اوراق بهادار می‌پردازد. این روش به‌خوبی در تحلیل بورس و سایر بازارهای مالی به‌کار می‌رود و می‌تواند به سرمایه‌گذاران کمک کند تا تصمیمات بهتری در زمینه خرید و فروش دارایی‌ها اتخاذ کنند.
۱. مفهوم تحلیل تکنیکال
تحلیل تکنیکال بر اساس فرضیه‌هایی از قبیل اینکه تمام اطلاعات موجود در بازار، از جمله اخبار و اطلاعات مالی، در قیمت‌ها لحاظ شده و بر این اساس، قیمت‌ها تمایل دارند که بر اساس الگوهای خاصی تحرک کنند، بنا نهاده شده است (Murphy, 1999). به‌عبارت ساده‌تر، تحلیل‌گران تکنیکال معتقدند که بررسی رفتار قیمت‌ها و الگوهای تاریخی می‌تواند به پیش‌بینی حرکات آتی آن‌ها کمک کند.
۱.۱. فرضیات اساسی تحلیل تکنیکال
همه‌چیز در قیمت لحاظ شده است: کلیه اطلاعات موجود، چه بنیادی و چه روانشناختی، در قیمت‌های بازار منعکس می‌شود.
حرکت‌های قیمت تکرارپذیر هستند: تاریخ تمایل به تکرار خود دارد، و بنابراین الگوهای قیمتی که در گذشته مشاهده شده‌اند، احتمالاً در آینده نیز تکرار خواهند شد.
رفتارهای انسانی تأثیر بر بازار: رفتار سرمایه‌گذاران و احساسات آن‌ها می‌تواند منجر به نوسانات قیمتی شود که قابلیت پیش‌بینی دارد (Dow, 2014).
۲. مراحل تحلیل تکنیکال
تحلیل تکنیکال شامل چندین مرحله است که در ادامه به تفصیل توضیح داده می‌شود:
۲.۱. جمع‌آوری داده‌ها
مرحله اول جمع‌آوری داده‌های تاریخی قیمت و حجم معاملات است. این داده‌ها شامل قیمت بسته‌شدن، قیمت باز شدن، بالاترین و پایین‌ترین قیمت‌ها و حجم معاملاتی است که برای تحلیل الگوها و روندها استفاده می‌شوند.
۲.۲. تعیین نمودار
نمودارها ابزاری اصلی در تحلیل تکنیکال هستند. شایع‌ترین انواع نمودارها عبارتند از:
نمودار خطی: این نمودار بر اساس قیمت بسته‌شدن هر دوره ترسیم می‌شود و دیدی ساده از حرکت قیمت را ارائه می‌دهد.
نمودار میله‌ای: نشان‌دهنده قیمت‌های باز و بسته، همچنین بالاترین و پایین‌ترین قیمت در هر دوره است.
نمودار شمعی (شمعدانی): اطلاعات مشابه نمودار میله‌ای را به‌گونه‌ای بصری و جذاب‌تر نمایش می‌دهد و می‌تواند الگوهای خاصی را نشان دهد (Nison, 1991).
۲.۳. شناسایی الگوها
تحلیل‌گران تکنیکال به‌دنبال الگوهای مشخصی در نمودارها هستند که می‌توانند به پیش‌بینی حرکات قیمت آینده کمک کنند. برخی از این الگوها عبارتند از:
الگوهای قیمتی: شامل الگوهای سر و شانه، مثلث، و پرچم.
الگوهای معکوس: شامل الگوهای کف دوگانه و سقف دوگانه.
۲.۴. استفاده از اندیکاتورها
اندیکاتورهای تکنیکال ابزارهای محاسباتی هستند که بر اساس قیمت و حجم معاملاتی محاسبه می‌شوند و به تحلیل‌گران کمک می‌کنند تا سیگنال‌های خرید و فروش را شناسایی کنند. برخی از معروف‌ترین اندیکاتورها عبارتند از:
میانگین متحرک (MA): که به شناسایی روند کلی قیمت کمک می‌کند.
اندیکاتور قوت نسبی (RSI): که به تعیین شرایط خرید و فروش بیش از حد کمک می‌کند.
MACD (میانگین متحرک هم‌گرا-واگرا): که به تعیین نقاط ورود و خروج کمک می‌کند (Bollinger, 2001).
۳. کاربردهای تحلیل تکنیکال در بورس
تحلیل تکنیکال می‌تواند به سرمایه‌گذاران و معامله‌گران در بازار بورس در زمینه‌های مختلفی کمک کند:
۳.۱. شناسایی زمان‌های مناسب خرید و فروش
با تجزیه و تحلیل الگوها و نوسانات قیمت، تحلیل‌گران تکنیکال می‌توانند زمان‌های مناسب برای خرید و فروش دارایی‌ها را شناسایی کنند. این روش به آن‌ها امکان می‌دهد تا به‌روزرسانی مداوم و چرخه‌ای از معاملات داشته باشند.
۳.۲. مدیریت ریسک
تحلیل تکنیکال می‌تواند به سرمایه‌گذاران در تعیین سطح توقف و استفاده از ابزارهای مدیریت ریسک کمک کند. شناخت نقاط قوت و ضعف بازار به آن‌ها این امکان را می‌دهد که موقعیت‌های خود را به‌طور بهینه مدیریت کنند (Alexander, 2001).
۳.۳. شناسایی روندها و سطوح حمایت و مقاومت
یکی از مزایای برجسته تحلیل تکنیکال، توانایی شناسایی روندهای عمده بازار و سطوح حمایت و مقاومت است. این سطوح می‌توانند به عنوان نقاط ورود و خروج برای معامله‌گران عمل کنند.
۴. چالش‌ها و محدودیت‌های تحلیل تکنیکال
با وجود مزایای تحلیل تکنیکال، برخی چالش‌ها و محدودیت‌ها نیز وجود دارد:
۴.۱. عدم قطعیت
حرکت‌های قیمت تحت‌تأثیر عوامل متعددی قرار دارند و تحلیل تکنیکال نمی‌تواند همیشه پیش‌بینی دقیقی از رفتار بازار ارائه دهد. عوامل غیرقابل پیش‌بینی مانند اخبار اقتصادی یا سیاسی می‌توانند به‌طور ناگهانی قیمت‌ها را تحت‌تأثیر قرار دهند (Admati & Pfleiderer, 2009).
۴.۲. وابستگی به داده‌های تاریخی
تحلیل تکنیکال عمدتاً بر اساس داده‌های تاریخی انجام می‌شود، اما این داده‌ها لزوماً نمی‌توانند رفتار آینده بازار را دقیقاً پیش‌بینی کنند. بازارها به‌طور مداوم در حال تغییر هستند و الگوهای گذشته ممکن است در آینده تکرار نشوند (Fama, 1970).
نتیجه‌گیری
تحلیل تکنیکال به‌عنوان یک ابزار قدرتمند در تحلیل بازارهای مالی، به سرمایه‌گذاران و معامله‌گران کمک می‌کند تا تصمیمات بهتری در زمینه خرید و فروش دارایی‌ها اتخاذ کنند. با استفاده از نمودارها، الگوهای قیمتی و اندیکاتورهای مختلف، تحلیل‌گران می‌توانند روندها و نقاط ورود و خروج را شناسایی کنند. با این حال، مانند هر روش دیگری، تحلیل تکنیکال نیز دارای محدودیت‌ها و چالش‌های خاص خود است که نیازمند توجه و تحلیل دقیق است.
تنظیم: علیرضا محمودی فرد – مشاور ارشد مدیر در امور توسعه و مدیریت منابع در کانون تحقیق و توسعه واحدهای تولیدی، تجاری و خدماتی
