پایگاه صنعت پژوهان جهان | صنعت تسلیحات یکی از بخش‌های حیاتی و استراتژیک در بسیاری از کشورهاست و به‌دلیل تأثیر آن بر سیاست‌های داخلی و خارجی، توجه زیادی را جلب کرده است. صادرات سلاح نه‌تنها به درآمد ملی کشورها کمک می‌کند، بلکه روابط بین‌المللی و توازن قدرت را نیز تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. در این متن، به بررسی 10 کشور برتر در زمینه فروش و صادرات سلاح در سال 2024 پرداخته خواهد شد.
- کشورهای برتر در صادرات سلاح
بر اساس گزارشات معتبر و داده‌های موجود، کشورهایی که بالاترین میزان فروش و صادرات سلاح را در سال 2024 دارند، به شرح زیر هستند:
1.1. ایالات متحده امریکا
ایالات متحده با یک فاصله قابل توجه، بزرگترین صادرکننده سلاح در جهان است. این کشور به تنهایی در سال 2024 تقریباً 38 درصد از کل صادرات سلاح جهانی را تشکیل می‌دهد. بخش عمده‌ای از فروش سلاح‌های امریکایی، به کشورهای خاورمیانه و آسیا اختصاص دارد. مهم‌ترین مشتریان این کشور شامل عربستان سعودی، هند و اکراین هستند (SIPRI, 2024).
1.2. روسیه
روسیه در رده دوم صادرکنندگان سلاح قرار دارد و حدود 25 درصد از سهم بازار جهانی را در اختیار دارد. این کشور به‌دلیل تنوع و کیفیت تسلیحات خود، از محبوبیت زیادی برخوردار است. اصلی‌ترین خریداران تسلیحات روسی شامل هند، چین و کشورهای خاورمیانه هستند (SIPRI, 2024).
1.3. چین
چین با صادرات حدود 6.9 درصد از کل سلاح‌های جهانی، در رده سوم قرار دارد. این کشور به‌دلیل سرمایه‌گذاری‌های وسیعی که در صنعت دفاعی خود انجام داده، به‌سرعت در حال افزایش سهم بازار خود است. کشورهای آسیای جنوبی و کشورهای آفریقایی، مشتریان اصلی صادرات تسلیحات چین هستند (Statista, 2023).
1.4. فرانسه
فرانسه با 6.3 درصد از کل صادرات سلاح، جایگاه چهارم را به خود اختصاص داده است. این کشور بازارهایی در خاورمیانه، آفریقا و هند دارد. معروف‌ترین محصولات فرانسوی شامل جنگنده‌های رافال و تجهیزات دریایی است (SIPRI, 2024).
1.5. آلمان
آلمان با 5.2 درصد از بازار جهانی سلاح، به‌عنوان یکی از بزرگترین تأمین‌کنندگان سلاح در اروپا شناخته می‌شود. تولید سلاح‌های پیشرفته و تکنولوژی‌های جدید، آلمان را به یک صادرکننده مهم تبدیل کرده است. مهم‌ترین مشتریان آن شامل کشورهای ناتو و عربستان سعودی هستند (SIPRI, 2024).
1.6. بریتانیا
بریتانیا با سهم 4.8 درصدی از صادرات سلاح، در رده ششم قرار دارد. این کشور مخصوصا در زمینه تولید سلاح‌های هوایی و دریایی بسیار فعال است. کشورهای خلیج فارس به‌ویژه امارات متحده عربی از خریداران عمده سلاح‌های بریتانیا به‌شمار می‌روند (IISS, 2023).
1.7. ایتالیا
ایتالیا به‌عنوان یکی از تولیدکنندگان تسلیحات نظامی با کیفیت بالا، حدود 3.5 درصد از بازار جهانی سلاح را در اختیار دارد. این کشور در صادرات خودروهای زرهی و فناوری‌های دریایی فعالیت می‌کند و مشتریان آن شامل کشورهای اروپایی و کشورهای خاورمیانه هستند (SIPRI, 2024).
1.8. هند
هند به‌سرعت در حال رشد در زمینه صادرات سلاح است و در حال حاضر حدود 2.9 درصد از کل صادرات را تشکیل می‌دهد. این کشور در تلاش است تا به یکی از تأمین‌کنندگان عمده تسلیحات در منطقه آسیا تبدیل شود، علی‌الخصوص با انتقال فناوری و تولید مشترک با کشورهای دیگر (Statista, 2023).
1.9. رژیم صهیونیستی
رژیم صهیونیستی با حمایت‌های فناوری و نظامی گسترده، حدود 2.7 درصد از صادرات سلاح جهانی را در اختیار دارد. تولید تسلیحات هوایی و سامانه‌های دفاع موشکی از برجستگی‌های این کشور است و کشورهای آفریقایی و آسیایی از مهم‌ترین مشتریان آن هستند (IISS, 2023).
1.10. اسپانیا
اسپانیا با تولید سلاح‌های پیشرفته مانند زیردریایی‌ها و جنگنده‌ها، حدود 1.9 درصد سهم بازار جهانی سلاح را دارد. کشورهای آفریقایی و آمریکای لاتین، مهم‌ترین خریداران تسلیحات اسپانیایی هستند (SIPRI, 2024).
- تاثیرات جهانی بر صادرات سلاح
2.1. تحولات جغرافیایی و سیاسی
تغییرات در سیاست‌های جهان و تنش‌های منطقه‌ای تأثیرات چشم‌گیری بر بازار سلاح داشته است. به‌عنوان مثال، بحران‌های سیاسی در خاورمیانه و تغییرات نظامی در اروپا باعث افزایش تقاضا برای سلاح شده است (IISS, 2023).
2.2. فناوری و نوآوری
توسعه فناوری‌های جدید، به ویژه در حوزه‌های هوش مصنوعی و نظامی، به کشورهای تولیدکننده سلاح این امکان را می‌دهد تا محصولات خود را به‌روزرسانی کرده و به بازارهای جدید دست یابند (Baldwin & Kwan, 2023).
2.3. تحریم‌ها و مقررات بین‌المللی
تحریم‌های اقتصادی و ائتلاف‌های نظامی نیز تأثیرات مستقیمی بر صادرات سلاح دارند. به‌عنوان مثال، تحریم‌های علیه کشورهای خاص می‌تواند منجر به افزایش صادرات توسط کشورهایی شود که در تلاش هستند تا جای این کشورها را در بازارهای جهانی پر کنند (SIPRI, 2024).
نتیجه‌گیری
صنعت صادرات سلاح به‌عنوان یکی از عوامل تعیین‌کننده در روابط بین‌الملل و امنیت جهانی شناخته می‌شود. کشورهای مانند ایالات متحده، روسیه و چین با سرمایه‌گذاری در فناوری‌های جدید و استراتژی‌های قوی توانسته‌اند سهم عمده‌ای در این بازار به خود اختصاص دهند. در آینده، با توجه به تحولات جهانی و نیاز به نظامی‌گری بیشتر، انتظار می‌رود که نوسانات در بازار سلاح ادامه یابد.
گردآوری: علیرضا محمودی فرد – مشاور رئیس هیئت مدیره موسسه پیشرو بین‌الملل پردیس در امور همکاری‌های علمی و بین‌المللی
